#72 Nữ kỹ sư miệt mài nghiên cứu hơn 30 giống cây nuôi cấy mô – Hành trình bền bỉ với nông nghiệp công nghệ cao

Nữ kỹ sư miệt mài nghiên cứu hơn 30 giống cây nuôi cấy mô – Hành trình bền bỉ với nông nghiệp công nghệ cao Giữa bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng ứng dụng công nghệ cao, câu chuyện khởi nghiệp của những người trẻ tâm huyết với khoa học ngày càng trở thành nguồn cảm hứng tích cực. Trong số đó, hành trình hơn 4 năm miệt mài nghiên cứu và phát triển giống cây nuôi cấy mô của nữ kỹ sư Bùi Thị Kim Thanh (sinh năm 1992, xã Bình Phan, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang) là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp giữa tri thức khoa học và khát vọng cống hiến cho nông nghiệp bền vững. Đầu tư tiền tỷ xây dựng phòng thí nghiệm nuôi cấy mô Nuôi cấy mô thực vật đang được xem là một trong những phương pháp nhân giống tiên tiến và hiệu quả nhất hiện nay. Bằng việc ứng dụng công nghệ tế bào trong môi trường vô trùng, phương pháp này cho phép sản xuất nhanh, đồng loạt cây giống với chất lượng ổn định, đồng thời giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ và khắc phục nhiều hạn chế của các phương pháp nhân vô tính truyền thống như chiết, ghép hay giâm cành. Nhận thấy tiềm năng lớn của công nghệ này, hơn 4 năm qua, chị Kim Thanh đã dồn toàn bộ tâm huyết để nghiên cứu quy trình nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô. Hiện nay, trang trại Cây giống – Cây cấy mô 5Q do chị sáng lập đã nhân giống thành công hơn 30 loại cây trồng khác nhau, từ khóm (dứa) MD2, hoa cúc, hoa lan (Phi Điệp, Dendro) cho đến nhiều loại cây kiểng lá có giá trị kinh tế cao. Trước đó, chị Thanh cùng chồng là anh Ngô Hùng Vũ (sinh năm 1993) đều là nghiên cứu viên công tác tại Viện Cây ăn quả miền Nam. Năm 2019, vì hoàn cảnh gia đình, chị Thanh xin nghỉ công tác nhưng niềm đam mê nghiên cứu khoa học vẫn thôi thúc chị tiếp tục con đường đã chọn. Vợ chồng chị quyết định gom góp vốn liếng, đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm và nhà lưới, chính thức bước vào hành trình khởi nghiệp với nuôi cấy mô. Kiên trì nghiên cứu – Cả năm mới hoàn thiện một quy trình Theo chị Thanh, để tạo ra một cây giống cấy mô hoàn chỉnh, quy trình phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp và đòi hỏi độ chính xác rất cao. Đầu tiên là khâu tuyển chọn cây mẹ sạch bệnh, sinh trưởng tốt, sau đó tiến hành lấy mẫu và khử trùng. Tiếp đến là các giai đoạn tạo chồi, nhân nhanh số lượng, cấy chuyền, tạo rễ và cuối cùng là huấn luyện cây con trước khi đưa ra vườn ươm. Các công đoạn như khử trùng mẫu, tạo chồi, nhân nhanh và cấy rễ đều được thực hiện trong môi trường in vitro và có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm. “Với những giống cây chưa từng làm qua, mình phải thử nghiệm rất nhiều lần để tìm ra loại hóa chất, nồng độ và thời gian phù hợp. Có quy trình mất hơn một năm mới ổn định”, chị Thanh chia sẻ. Không chỉ vậy, mỗi loài cây lại có những đặc tính sinh lý khác nhau. Có loại cây ra rễ rất dễ, nhưng cũng có những giống như lan, tre hoặc cây thân gỗ cần phải bổ sung chất điều hòa sinh trưởng với nồng độ chính xác thì mới đạt hiệu quả. Chỉ cần sai lệch nhỏ, mô có thể bị đơ, biến dạng hoặc nhiễm khuẩn. Giống cây sạch bệnh – Lợi thế lớn cho người trồng Theo nữ kỹ sư 9X, cây giống cấy mô được người dân lựa chọn chủ yếu nhờ ba yếu tố: chuẩn giống – sạch bệnh – sinh trưởng đồng đều. Trước đây, nhiều nông dân trồng hoa kiểng tại TP Mỹ Tho và các khu vực lân cận rất khó tiếp cận nguồn cây giống cấy mô uy tín, chất lượng cao. Điều đó càng thôi thúc chị Thanh mang kiến thức chuyên môn của mình vào thực tiễn sản xuất, giúp bà con giảm chi phí và hạn chế rủi ro trong canh tác. Nhờ tận dụng mặt bằng sẵn có của gia đình, cơ sở của chị Thanh có thể đưa ra mức giá bán gần sát chi phí sản xuất. Ví dụ, hoa cúc đồng tiền từ Đà Lạt chuyển về Tiền Giang có giá khoảng 5.500 – 6.000 đồng/cây, trong khi tại cơ sở 5Q chỉ dao động từ 4.000 – 4.500 đồng/cây. Chất lượng ổn định cùng giá thành hợp lý giúp sản phẩm nhanh chóng được nông dân địa phương tin tưởng lựa chọn. Nhiều thông tin tổng quan về công nghệ nuôi cấy mô, giống cây sạch bệnh và xu hướng ứng dụng trong nông nghiệp hiện đại hiện cũng đang được chia sẻ tại https://vigen.vn/, giúp người trồng có thêm nguồn tham khảo đáng tin cậy. Hướng tới mở rộng sản xuất và phát triển kinh tế tập thể Hiện nay, trang trại cấy mô của vợ chồng chị Thanh đã tạo việc làm thường xuyên cho 4 lao động trẻ với mức thu nhập ổn định khoảng 5 triệu đồng/người/tháng, cùng nhiều lao động thời vụ khác. Sau hơn 4 năm nghiên cứu, cơ sở đã cung ứng ra thị trường hàng chục nghìn cây giống cấy mô mỗi năm và đặt mục tiêu nâng sản lượng lên 300.000 – 400.000 cây/năm trong thời gian tới. Bên cạnh hoa kiểng và cây ăn trái, một trong những đối tượng được nhiều người quan tâm hiện nay là chuối cấy mô – loại cây trồng cho năng suất cao, đồng đều và hiệu quả kinh tế vượt trội so với phương pháp trồng truyền thống. Sự khác biệt giữa chuối cấy mô và chuối thường, từ chất lượng giống đến khả năng sinh trưởng, đang được phân tích khá chi tiết tại https://vigen.vn/chuoi-cay-mo-va-chuoi-thuong-khac-nhau-the-nao/, giúp bà con có thêm cơ sở lựa chọn giống phù hợp. Trong thời gian tới, cơ sở Cây giống – Cây cấy mô 5Q dự kiến sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình cho các giống lan Phi Điệp, khóm MD2 và cây kiểng lá để tham gia chương trình OCOP, đồng thời mở rộng hợp tác với nông dân theo mô hình kinh tế tập thể, nâng cao giá trị và tính bền vững cho sản xuất nông nghiệp địa phương.